Zaloguj się
Wszystkie psy są drapieżnikami, począwszy od tych przypominających wyglądem wilka po małe pieski jak yorkshire teriery czy jamniki. W genach każdego psa zapisana jest drapieżna natura, jednak nie każdy pies będzie przejawiał ją swoim zachowaniem w ten sam sposób. Niektóre psy będą wykazywały wiele zachowań, takich jak pogoń za szybko poruszającymi się obiektami czy rozszarpywanie przedmiotów/zabawek, u innych zachowania te będą bardziej wygaszone. Przyczyną tych różnic jest selekcja hodowlana, która u poszczególnych ras przez wiele lat wzmacniała inne elementy z tak zwanego łańcuch łowieckiego.
Czym jest łańcuch łowiecki psa?
Łańcuchem łowieckim określa się pewną sekwencję zachowań, która pozwala drapieżnikowi upolować zwierzynę. Składają się na nią:
Powyższe zachowania odzwierciedlają elementy polowania. Początkowo drapieżnik namierza ofiarę, np. tropi stado saren w lesie. Następnie wypatruje konkretnego osobnika, na którego planuje zapolować – np. najsłabszego w stadzie, obserwuje go przez pewien czas i w odpowiednim momencie zaczyna się do niego podkradać. Gdy jest już wystarczająco blisko rozpoczyna się pogoń, która w sprzyjającej drapieżnikowi sytuacji kończy się dogonieniem ofiary, chwyceniem jej i zagryzieniem. Końcówką łańcucha łowieckiego jest rozszarpanie upolowanej zwierzyny i jej zjedzenie.
W wyniku wspomnianej selekcji hodowlanej psów, poszczególne elementy łańcucha łowieckiego u różnych rasy były wzmacniane lub wygaszane. Było to przede wszystkim pokierowane użytkowością psa – przykładowo u psów ras stróżujących niepożądane było gonienie bydła, tylko jego pilnowanie, dlatego też wzmocnione były pierwsze dwa elementy łańcucha łowieckiego – namierzanie i obserwacja, a cała reszta zachowań z sekwencji wygaszona. Poniżej kilka słów i opis łańcucha łowieckiego u poszczególnych typów psów (klasyfikacja według Kim Brophey).
Psy pierwotne
Do grupy psów pierwotnych należą między innymi rasy takie jak: husky, Alaskan malamut, samoyed, akita inu. Są to psy bardzo silne, niezależne i z dużą potrzebą eksploracji otoczenia. U tych psów łańcuch łowiecki jest w pełni rozbudowany, ponieważ w przeszłości musiały przeważnie radzić sobie same.
Dlatego też niezwykle istotne jest aby pamiętać o tym gdy wybieramy dla siebie takiego psa lub doradzamy wybór klientom. Życie z takim psem wymaga dużej aktywności, długich spacerów dających możliwość eksploracji oraz trzeba mieć na względzie fakt, że psy te są psami polującymi, z bardzo mocnym instynktem łowieckim.
Charty
Charty to grupa psów, która również ma w pełni rozbudowany łańcuch łowiecki. Psy te wyewoluowały od psów pierwotnych. Przykładowe rasy to chart afgański, greyhound, whippet.
W przypadku tych ras należy pamiętać o ich bardzo dużej potrzebie łupu – psy te uwielbiają gonić i polować. Podobnie jak psy pierwotne są one dosyć mocno niezależne.
Psy stróżujące
Wspomniane już wcześniej psy stróżujące były wykorzystywane do pilnowania stad. Dlatego też w szczególności został wzmocniony u nich element obserwacji, a wygaszona cała dalsza sekwencja łańcucha łowieckiego. Dzięki temu psy te nie polowały ale ostrzegały człowieka o nadchodzącym zagrożeniu, np. podchodzących do stada wilkach.
Przykładowe rasy psów stróżujących to berneński pies pasterski, owczarek kaukaski, bullmastiff, fila brasileiro.
Psy gończe
Psy gończe miały za zadanie wytropić zwierzynę, wygonić ją z ukrycia i wystawić myśliwemu. Niepożądane było chwytanie zwierzyny oraz dalsze elementy łańcucha łowieckiego – w związku z czym zostały one wygaszone.
Przykładowymi rasami w tym typie są polski gończy, beagle, basset hound.
Psy myśliwskie
Psy myśliwskie współpracowały z człowiekiem przynosząc im upolowaną zwierzynę lub wskazując gdzie się ona ukryła. Pracowały zupełnie inaczej niż psy gończe, dlatego też ich łańcuch łowiecki dodatkowo ma wzmocniony element chwycenia. Ponieważ jednak pies miał za zadanie przynieść zwierzynę człowiekowi, to dalsze elementy jak zagryzienie (w większości przynoszone zwierzę było już martwe) oraz rozszarpanie i zjedzenie zostały wygaszone.
Przykładowe rasy psów myśliwskich to: labrador retriever, munsterlander, cocker spaniel,seter irlandzki, wyżeł niemiecki.
Teriery
Przykładowe rasy w tej grupie to yorkshire terier, airedale terier, border terier, jack rusell terier
Psy te mają rozbudowany prawie cały łańcuch łowiecki. Jedynie jego ostatni element – zjedzenie – był z reguły wygaszony. Były w szczególności hodowane w celu wyłapywania szczurów, zyskując tym określenie szczurołapów. Psy te są drobne i szybkie, potrafią szybko wytropić gryzonia, zabić go i od razu szukać kolejnego.
Psy typu bull
Przykładowe rasy: Pitbull, bokser, buldog angielski, amerykański staffordshire terier.
Psy te były wykorzystywane głównie do walk, czy to z dzikimi zwierzętami czy później do walk pomiędzy sobą. Niestety wciąż są na świecie miejsca, gdzie ludzie lubują się w takiej „rozrywce”. Psy te były hodowane w taki sposób, aby były temperamentne, silne i zacięte w walce, ale jednocześnie łagodne dla człowieka. Dlatego łańcuch łowiecki wyglądał jak poniżej:
Można zauważyć podobieństwo do łańcucha łowieckiego u typowych terierów, jednak zawsze należy przyjrzeć się również historii użytkowości danego typu psów i danej rasy.
Psy zaganiające
Psy zaganiające były – i do tej pory są – szeroko wykorzystywane w pasterstwie. Są świetnymi obserwatorami i są bardzo czułe na ruch. Psy te za zadanie miały zaganiać bydło (ale też gęsi czy kaczki), przeganiać je z miejsca na miejsce. Bardzo ściśle współpracowały z człowiekiem, zarówno przy nim jak i z daleka, dlatego też rasy w tym typie mają ogromną potrzebę pracy z nim.
Przykładowe psy zaganiające to: border collie, owczarek szetlandzki, biały owczarek szwajcarski, cattle dog.
Psy do towarzystwa
No i na końcu mamy psy do towarzystwa, u których właściwie wszystkie elementy łańcucha łowieckiego zostały wygaszone.
Przykładowe rasy to chihuahua, maltańczyk, pekińczyk, Cavalier King Charles spaniel, mops.
Są to psy, które były hodowane głównie po to, aby spędzać czas z człowiekiem. Nie kładziono nacisku na popęd łupu czy na inne elementy łowieckie. Chciano, aby psy były w stanie dopasować się do życia z człowiekiem. Są to psy bardzo pasujące do domu gdzie wiemy, że trening z psem nie będzie czymś częstym, tylko pies ma raczej towarzyszyć w życiu codziennym. Nie mniej nie oznacza to, że nie da się tych psów niczego nauczyć. Wiele ras super sprawdza się w treningu.
Oprócz powyższych typów psów musimy pamiętać o bardzo dużej grupie, czyli o kundelkach. Takie psy to mixy różnych ras, często psów różnych typów. Ważne, aby obserwować psy i sprawdzać jakie cechy są w nich najbardziej rozbudowane – zdarza się, że pies z wyglądu przypomina jedną rasę, ale ma bardzo dużo domieszki psa w zupełnie innym typie i takie też zachowania przejawia.
Instynkt łowiecki u psa – jakie ma znaczenie?
Znajomość elementów łańcucha łowieckiego i umiejętność dopatrzenia się ich w codziennym zachowaniu naszego czworonoga bywa ogromnie pomocna w pracy z nim, w zrozumieniu ewentualnych problemów behawioralnych i ułatwia obranie dobrego kierunku terapii. To jak wygląda łańcuch łowiecki u danej rasy, a tym samym historia użytkowości tych psów, powinno mieć również duże znaczenie podczas wyboru psa, który ma z nami zamieszkać. Dzięki temu można poznać jego potrzeby i ocenić, czy będziemy w stanie zapewnić psu realizację jego potrzeb w odpowiedni sposób. Często pojawienie się zachowań niepożądanych u psa jest niczym innym jak wynikiem niezrozumienia bądź nieznajomości jego genetyki i historii rasy, a tym samym brakiem umiejętności zaspokojenia jego potrzeb.
Jak poradzić sobie z instynktem łowieckim u psa?
Patrząc na różne typy psów wymienione powyżej, łatwo można zauważyć, że niektóre z nich mogą mieć wyjątkowo silny instynkt łowiecki. Należy pamiętać, że nie jest on wynikiem nieposłuszeństwa psa, a elementem jego naturalnych zachowań, które przez lata były w danej rasie pielęgnowane. Ciężko będzie nam je zupełnie wygasić u psa, nie powinniśmy też gniewać się na niego za nie. Biorąc pod swój dach psa danej rasy, warto zaznajomić się z potencjalnymi problemami jakie możemy napotkać, z potrzebami psa i być gotowym na pracę z nim od samego początku. Warto na przykład pomyśleć, jakiego rodzaju trening czy zabawy pozwolą danemu psu realizować łańcuch łowiecki. Przykładowo możemy psu zaproponować trening dummy i aportowanie, dzięki czemu być może w mniejszym stopniu będzie sam wyszukiwał przedmiotów do noszenia, niekoniecznie zawsze bezpiecznych lub takich, które chcemy żeby znalazły się w psim pyszczku. Poniżej kilka przykładowych zajęć dla psów, które pozwalają realizować różne elementy łańcucha łowieckiego.
Tropienie i nosework
Tropienie będzie doskonałym zajęciem dla psów, które lubią namierzać, wypatrywać, szukać. Takimi psami są przede wszystkim psy myśliwskie – np. wyżły czy setery, ale tropienie świetnie może się sprawdzić również u terierów czy retrieverów. Podczas takich treningów pies realizuje wiele elementów łańcucha łowieckiego – namierza, obserwuje, goni, dodatkowo jest bardzo często na końcu nagroda w postaci jedzenia, a więc pies zamyka cały łańcuch łowiecki.
Dodatkowo zabawy węchowe i nosework potrafią wspaniale zaspokoić potrzebę wyszukiwania, wzmacniając jednocześnie pracę psiego nosa. Z aktywności węchowych wiele radości potrafi czerpać także wiele psów/ras z innych typów wymienionych wyżej. Warto wypróbować je z psem i sprawdzić czy sprawiają naszemu psu przyjemność.
Dummy
Tak jak wspomniałam wcześniej, chwytanie jest bardzo wzmocnionym elementem u psów myśliwskich, tych które za zadanie miały przynosić upolowaną ofiarę. Sport jakim jest dummy wspaniale umożliwia realizację tej potrzeby – pies chwyta, nosi i aportuje. Świetnie w tym sporcie sprawdzają się właśnie retrievery.
Oczywiście nie oznacza to, że każdy retriever mus trenować od razu dummy. Można w świetny sposób zorganizować zabawy z psem we własnym zakresie – przykładowo można zorganizować trening przynoszenia przedmiotów w domu, np. kapci ?
Pogoń i szarpanie
U psów zaganiających występuje bardzo silna potrzeba gonienia obiektów, dlatego tez owczarki tak bardzo potrafią uzależniać się od rzucanej piłki i pobudzają się na widok szybko poruszających się obiektów, np. rowery. Warto u tych psów pomyśleć nad zabawami, w których elementy pogoni, aportowania, szarpania z opiekunem można połączyć z treningiem dodatkowych umiejętności. Jednym ze sportów, który można zaproponować psów to frisbee czyli rzucanie dysków. Rozsądnie planując trening samemu lub pod okiem trenera możemy zapewnić psu potrzebną mu aktywność, nie uzależniając go jednocześnie od zabawki.
Zabawa w szarpanie zabawkami jest też doskonałą aktywnością dla teriera, który ma bardzo rozbudowaną potrzebę szarpania. Warto zaproponować psu elementy treningowe przeplatane szarpaniem zabawką, dzięki czemu nasz pies może w mniejszym stopniu potrzebować rozszarpywać przedmioty w domu.
Jak widzicie historia użytkowości psa ma niezwykle duży wpływ na jego zachowania. Warto zawsze przyjrzeć się jej dokładnie zanim zdecydujemy się sami lub zanim doradzimy komuś psa konkretnej rasy. Powinniśmy możliwie najbardziej ją poznać i zdecydować czy będziemy w stanie zapewnić psu odpowiednie aktywności i czy nasz tryb życia jest dla danego psa odpowiedni. W ten sposób możemy uniknąć wielu problemów i frustracji zarówno po naszej stronie jak i u samego psa ?
