Demencja u psa

Każdy psi opiekun chciałby, aby jego pies żył jak najdłużej w pełnym zdrowiu. Jednak z wiekiem stan zdrowia czworonogów może się pogarszać. Psuje się ich wzrok, słuch, a psy znane dotąd ze swojej niezwykłej aktywności fizycznej mogą mieć problem, chociażby z wejściem po schodach.

Medycyna weterynaryjna stale się rozwija i jest wiele metod i sposobów, aby przede wszystkim pomóc psu uporać się z codziennymi trudnościami. Nawet psiaki z demencją mogą aktywnie brać udział w życiu codziennym. Ich proces starzenia się jest rozłożony w czasie i często trudno jest zauważyć już pierwsze, subtelne objawy demencji. Nie możemy zatrzymać ich starzenia się, ale możemy spowolnić jego postęp.

Demencja u psa

Demencja polega na spadku zdolności poznawczych wraz z wiekiem, zwierzak może przejawiać dezorientację, mieć problemy z rozpoznawaniem ludzi i miejsc oraz sprawiać wrażenie zagubionego. Psy starzeją się w indywidualnym tempie dlatego tak trudno jest ocenić kiedy nastąpią pierwsze objawy demencji. Dotyka ona około 30% psów w wieku 11-12 lat i prawie 70% psów powyżej 15 roku życia.

Demencję diagnozuje lekarz weterynarii na podstawie udzielonego wywiadu przez opiekunów psów, dodatkowych badań neurologicznych w tym np. rezonansu magnetycznego. Istnieją bowiem choroby, które są bardzo podobne objawami do demencji i przez to często z nią mylone np.: nowotwory mózgu, choroby wątroby czy choroby nerek. Dlatego tak ważna jest odpowiednia i regularna diagnostyka stanu psa.

Doskonale przecież wiemy, że stan fizyczny zwierzęcia idzie w parze z tym psychicznym, dlatego jakość życia psów z demencją pogarsza się już na samym poziomie emocjonalnym.

Psy w podeszłym wieku mają obniżony nastrój, często towarzyszy im apatia, ale bywają też takie psy, które są ciągle sfrustrowane czy pobudzone.

Nic dziwnego, że samopoczucie z wiekiem psa się pogarsza – w końcu spora część jego codzienności uległa zmianie. Psy ras dużych, pierwotnych mają ogromną potrzebę biegania czy eksplorowania terenu. Teraz te możliwości są ograniczone ze względu na fizyczny stan zwierzaka. Małe psy, z którymi do tej pory uwielbialiśmy wykonywać sztuczki czy szarpać się szarpakiem, teraz mogą nie mieć na to ochoty. Ich samopoczucie się pogarsza a co za tym idzie – komfort życia psa.

Objawy starości u psa

Właściciele psów opisują u swoich seniorów takie objawy jak:

• spowolnienie ruchów,
• problemy ze słuchem,
• dezorientacja,
• pies staje i zaczyna szczekać ‘w powietrze’,
• spadek chęci do zabawy,
• niechęć w kontaktach z opiekunem lub zwiększona potrzeba tego kontaktu,
• zmiana wzorca spania – pies może więcej spać w dzień, ale częściej budzić się w nocy,
• brak reakcji na znajome hasła,
• większa wrażliwość sensoryczna – na dźwięki, hałasy, dotyk, zapach.

To oczywiście tylko kilka przykładowych zmian w zachowaniu psów z demencją. Opiekun starszego psa powinien bacznie obserwować swojego czworonoga. Dzięki temu lepiej dostrzeże pierwsze sygnały świadczące o pogarszającym się stanie zdrowia pupila.

Psi alzheimer – czym jest zespół dysfunkcji poznawczej?

Zespół zaburzeń poznawczych, czyli CDS (Cognitive Disorder Syndrome) jest stanem związanym ze starzeniem się mózgu psa, co ostatecznie prowadzi do zmian świadomości, deficytów w uczeniu się i pamięci oraz zmniejszonej reakcji na bodźce. Zespół ten u psów został porównany do demencji lub choroby Alzheimera u ludzi. Zwierzęta te doświadczają „pogorszenia funkcji poznawczych”, czyli powolnego spadku zdolności mózgu do wykonywania normalnych zadań. W rzeczywistości objawy kliniczne zespołu dysfunkcji poznawczych występują u prawie jednego na trzy psy w wieku powyżej 11 lat, a w wieku 16 lat prawie wszystkie psy wykazują co najmniej jeden objaw. Jak widać im pies starszy, tym większe prawdopodobieństwo, że któryś z objawów demencji można u niego zauważyć.

Jednym z przydatnych do tego narzędzi do monitorowania stanu psa w podeszłym wieku, jest tzw. model DISHAA opisany przez Gary’ego Landsberga, behawiorystę weterynaryjnego w North Toronto Veterinary Behaviour Specialty Clinic i wiceprezesa ds. Weterynarii w CanCog Technologies. Narzędzie to jest bardzo proste i intuicyjne, dzięki czemu może skorzystać z niego każdy opiekun psiego seniora, ale również behawioryści czy trenerzy psów podczas konsultacji behawioralnych. Poniżej możesz zobaczyć, jak w oryginale wygląda ten model (screen, z którego pochodzi model znajdziecie tutaj):

Cały system DISHAA oparty jest o ocenę sygnałów/znaków jakie możemy zauważyć u psów. W każdej kategorii oceniamy psa w następujący sposób:

0 = brak znaków

1 = łagodne objawy

2 = umiarkowane objawy

3 = ciężkie objawy

W kategoriach mamy: dezorientację, interakcje, sen, brudzenie w domu, aktywność i niepokój.

Przykład z kategorii ‘aktywność i niepokój’: ‘Twój pies może wykazywać większą lub mniejszą aktywność, na przykład chodzić w nocy, ale niechętnie wychodzić na spacery w ciągu dnia. Może opierać się odwiedzaniu nowych miejsc lub poznawaniu nowych ludzi, a także zachowywać się niespokojnie w sytuacjach społecznych.’ – jeśli widzisz wyraźne sygnały takich zachowań u psa, przypisujesz mu liczbę 3. Robimy tak przy każdej kategorii i na koniec sumujemy wszystkie punkty. Całkowity wynik między 4-15 jest uważany za łagodny, 16-33 jest umiarkowany, a więcej niż 33 wskazuje na ciężki CDS.

Szablon do wydrukowania i oceny psa w tym systemie możesz pobrać tutaj https://www.purinainstitute.com/centresquare/nutritional-and-clinical-assessment/dishaa-assessment-tool.

Jak dbać o psa seniora?

Odpowiednią diagnostyką, wspomaganiem farmakologicznym czy chociażby fizjoterapią możemy znacząco poprawić stan psa i zmniejszyć objawy psiej demencji. Trzeba jednak pamiętać, że zmiany zachowania często są nieodwracalne i nie wyeliminujemy ich w stu procentach. Akupunktura i leczenie laserowe, a także inne protokoły rehabilitacyjne, takie jak podwodna bieżnia lub basen do pływania, mogą pomóc w utrzymaniu aktywności seniora.

Co jeszcze możemy zrobić, aby pomóc psu z objawami demencji starczej?

1. Zablokować obszary w domu takie jak schody, progi – wszędzie tam gdzie pies może się potknąć i upaść. Dobrym pomysłem będzie również usunięcie wolnych przestrzeni np. za kanapą. Psiak może chcieć tam wejść, ale ciężko będzie mu ‚wymyślić’ jak się stamtąd wydostać. 
2. Słuchać psa i szanować jego granice w kontaktach z innymi psami czy ludźmi. Psy z demencją dużo szybciej się męczą zarówno psychicznie jak i fizycznie. Dlatego tak ważne jest, aby obserwować sygnały jakie wysyła nam psiak i w odpowiednim momencie dać mu czas na odpoczynek lub wesprzeć go emocjonalnie.
3. Zwrócić uwagę na to, czy pies dobrze słyszy. Z wiekiem stan słuchu psów również się pogarsza i może nie usłyszeć gdy się do niego zbliżamy. Wtedy nawet, ale nagła obecność przy nim człowieka może wywołać obawę czy strach. Zacznijmy wówczas mówić do psa już jak się do niego zbliżamy. Można ewentualnie delikatnie tupnąć nogą w podłogę, aby pies poczuł wibracje i mógł się zorientować gdzie jesteśmy.
4. Niektóre psy mają problem z błąkaniem się po domu w nocy. Często nie mogą się zorientować gdzie jest ich legowisko czy miska z wodą. Postarajmy się o dodatkowe źródła światła (np. małe lampki ledowe), dzięki którym psi senior bezpiecznie trafi do miejsca, które szuka. Dodatkowo spokojny spacer z psem przed snem spowoduje, że psiak się zmęczy i będzie głębiej spał. 
5. Zachowajmy rutynę posiłków i spacerów. Często nieuniknione są problemy z załatwianiem się u starszych psów. Dzięki zachowaniu rutyny zwiększy się poczucie bezpieczeństwa u psa i łatwiej będzie zapanować nad jego ewentualnym brudzeniem w domu.
6. Użyjmy działań wzbogacających na niskim poziomie, aby pobudzić starszego psa do aktywności. Idźmy w nowe miejsce, dając psu dużo czasu na węszenie. Chociaż wiele psów z demencją głównie traci wzrok i słuch, w większości przypadków wydaje się, że wąchają aż do końca swojego życia.
7. Upewnijmy się, że starszy pies ma zawsze przy sobie identyfikator, a na obroży widnieje właściwy numer telefonu. Jeśli wydostaną się z domu lub podwórka, mogą nie być w stanie znaleźć drogi do domu.

Kluczowa będzie również odpowiednia dieta psa oraz suplementacja wspierająca pracę mózgu. Dodatkowa suplementacja kwasów tłuszczowych omega może być również niezwykle korzystna dla psów z CCD. Inne suplementy, które mogą przynieść korzyści psu, to melatonina, dodatkowa witamina B, pamiętaj jednak, że leki i suplementy powinien przepisać lekarz weterynarii, neurolog lub dietetyk zwierzęcy na podstawie aktualnych wyników badań.

Choroby starszych psów są różne – mamy do czynienia nie tylko z demencją, ale również ze zmianami zwyrodnieniowymi u czworonogów. Ich codzienne potrzeby są takie same jak przed chorobą, więc warto przemyśleć, jak możemy pomóc naszemu psu nadal je zaspokajać.

Nie od dziś bowiem wiadomo, że ćwiczenia, uczenie się i zapamiętywanie dobroczynnie wpływają na działanie mózgu. Ludziom z zaburzeniami psychicznymi czy właśnie z Alzheimerem poleca się rozwiązywanie krzyżówek czy sudoku, ponieważ buduje to nowe ścieżki neuronalne w mózgu. To w nim są obszary odpowiedzialne za konkretne rzeczy np.: rozumowanie, pamięć, emocje, orientacja przestrzenna, przechowywanie informacji.

Przy widocznych zmianach w zachowaniu starszego psa musimy skupić się na tym co powoduje powstawanie nowych synaps w mózgu i docelowo zwiększa jego neuroplastyczność. Dzięki temu możemy mieć realny wpływ na postęp jego demencji.

Zobacz, co możesz zrobić, aby stymulować procesy poznawcze psa:

• zabawy węchowe,
• aktywne karmienie,
• aktywność psa dostosowana do jego możliwości,
• zwiększenie liczby spacerów,
• psie łamigłówki (czyli nic innego jak wykorzystanie zabawek interaktywnych),
• trening nowych sztuczek czy umiejętności (poprawi u psa neuroplastyczność mózgu).

Efekty takich ćwiczeń wprowadzonych do codziennego życia psa mogą być naprawdę spektakularne!

CIEKAWOSTKA: Dopamina jest jednym z neuroprzekaźników szczególnie ważnych dla funkcji poznawczych psów. To ona właśnie odpowiada za uwagę, pamięć i myślenie oraz uczestniczy w układach odpowiedzialnych za sen i czuwanie.

Postępowanie demencji i rokowania

Ponieważ zaburzenia funkcji poznawczych u psów są procesem zwyrodnieniowym, który występuje u starszych psów, podobnie jak choroba Alzheimera u ludzi, przewidywana długość życia może być trudna do przewidzenia. Jeśli pies jest poza tym zdrowy, demencja ostatecznie obniży długość życia psa, ale nie ustalono konkretnych ram czasowych. W miarę postępu demencji psy będą pokazywać więcej objawów chorobowych lub będą się one nasilać. Większe psy mają średnio niższa długość życia niż psy małe, więc ryzyko zachorowania i szybszego postępu choroby u nich będzie większe.

Lekarz weterynarii będzie okresowo oceniał psa, aby monitorować jego reakcję na terapię i postęp objawów.

Jeśli jednak zauważysz jakiekolwiek zmiany w zachowaniu swojego psa, natychmiast powiadom lekarza weterynarii.

U psów w podeszłym wieku każda zmiana może być poważna, dlatego ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem weterynarii przy pierwszym znaku. W przypadku pacjentów w stanie stabilnym wystarczające mogą być wizyty kontrolne dwa razy w roku, chyba że pojawią się nowe problemy. Pomoże ci to określić, kiedy twój pies zaczyna dawać znać, że nadszedł już czas, aby pozwolić mu odejść.

Źródła:

1. Urfer SR, Darvas M, Czeibert K, et al. Canine Cognitive Dysfunction (CCD) scores correlate with amyloid beta 42 levels in dog brain tissue. Geroscience. 2021;43(5):2379-2386.
2. https://www.neuro-vet.pl/demencja-starcza-u-psa-objawy-i-leczenie
3. https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/riney-canine-health-center/health-info/senior-dog-dementia
4. https://www.neuro-vet.pl/demencja-starcza-u-psa-objawy-i-leczenie