Instynkt łowiecki u psa – jak nad nim zapanować?

Twój pies goni za zwierzyną w lesie? Nie jesteś w stanie go odwołać od kicającego zająca? A może notorycznie szczeka i rzuca się na rowerzystów? Być może jego instynkt łowiecki jest bardzo silny! Zobacz rasy psów ze wzmocnionym i wygaszonym popędem łowieckim, dowiedz się co to właściwie oznacza i jak z tym pracować!

Czym jest instynkt łowiecki?

Instynkt, pojęcie oznaczające wrodzone, złożone formy zachowania się zwierząt i ludzi. Według teorii W. Mc Dougalla dla wrodzonego instynktu znamienne są nie tylko wrodzone stereotypy ruchowe, ale bardziej wrodzone popędy. Im wyżej na drabinie filogenetycznej występuje dany gatunek zwierzęcy, w tym bardziej zmiennych formach przejawiają się wrodzone popędy. Stąd mówiąc o instynkcie łowieckim, powinniśmy mieć na uwadze, że jest to nieoderwany element w życiu naszego psa. Pies to drapieżnik, mięsożerca, który w swoim etogramie ma takie zachowania jak polowanie oraz zabijanie, jest to silnie związane z instynktem przetrwania.

Warto zaznaczyć, że inaczej wygląda instynkt łowiecki psa udomowionego a dzikiego. Instynkt łowiecki u psów dzikich jest naturalny, natomiast u psów udomowionych w zależności od typu rasy, osobowości, środowiska oraz doświadczeń życiowych może wyglądać znacznie inaczej, może być słabszy bądź silniejszy. Podczas procesu hodowlanego na przestrzeni wieków, pewne elementy w łańcuchu łowieckim zostały wzmocnione bądź wygaszone. Pies ze zmodyfikowanym łańcuchem łowieckim (odbiegającym od naturalnego, występującego w świecie dzikim), łatwiej popada we frustrację, jest to spowodowane tym, że nie potrafi sobie radzić z porażką. W naturalnym środowisku drapieżnik ma więcej prób zakończonych fiaskiem niż upolowaniem oraz jeśli mamy psa z wygaszonymi elementami danego łańcucha i nie pomożemy mu zejść z emocji, to również narażamy psa na życie w pełnej frustracji oraz stresie. Odgłos, woń lub widok poruszającej się potencjalnej zdobyczy może wyzwolić u psa zachowania łowieckie. Dlatego nie powinno nas dziwić zachowanie psa, który próbuje złapać poruszający się szybko obiekt, lub który skacze w polach, próbując wypłoszyć mysz (podobnie polują lisy).

Łańcuch łowiecki u psa – opis jego ogniw

Na pełen łańcuch łowiecki psa składają się takie elementy jak: namierzanie, obserwacja, skradanie się, pogoń, chwycenie, zagryzienie, rozszarpanie, konsumpcja.

Spoglądając na powyższy schemat, można wyobrazić sobie sytuację, gdzie pies namierza ofiarę (może to być za pomocą zmysłu węchu). W jego nozdrza uderza świeży zapach sarny, następnie pies zaczyna wypatrywać obiekt. Widzi go, zaczyna się obserwacja, analiza, po której pies postanawia zbliżyć się do ofiary, skrada się, dzięki czemu ten dystans jest coraz mniejszy. Po chwili decyduje się na pogoń. Tu w wielu przypadkach w naturalnym środowisku drapieżnik musi liczyć się z porażką. Jednak idźmy dalej, nasz łowca dogonił ofiarę, następnie chwyta, zagryza (kill bite), rozszarpuje, by po chwili oddać się konsumpcji.

Powyższy opis dotyczy pełnej sekwencji łowieckiej, w której zostały wymienione wszystkie elementy łańcucha łowieckiego, a jak już wspomniałam w procesie domestykacji psów, niektóre elementy zostały bardziej wzmocnione, a niektóre wygaszone. Miało to na celu stworzenie psów, które mogłyby pomagać w poszczególnych pracach człowiekowi, np. w polowaniu, zaganianiu, stróżowaniu.

Instynkt łowiecki a rasy psów

Najwyraźniejszym instynktem łowieckim odznaczają się przede wszystkim psy myśliwskie i rasy, które niegdyś wykorzystywane były do polowań przez silny popęd do tropienia, ścigania i pochwycenia zwierzyny. Natomiast u ras ozdobnych instynkt łowiecki uległ osłabieniu, poszczególne elementy łańcucha łowieckiego zostały wygaszone w procesie hodowlanym.

Myśliwska natura psa może jednak sprawiać opiekunom wiele problemów, a także stwarzać zagrożenie dla innych zwierząt i samego psa. Dlatego warto wiedzieć, jak radzić sobie z tymi zachowaniami i jak prowadzić psa, by stanowił jak najmniejsze zagrożenie dla otoczenia, jak i siebie samego. Pamiętajmy jednak, że zachowania łowieckie są naturalne dla psa, dlatego nie powinniśmy z nimi walczyć. Jako opiekunowie powinniśmy uważnie obserwować psa, nauczyć się jak przejawia się u niego instynkt łowiecki, kiedy jest jeszcze szansa na wyłapanie momentu, kiedy psa można odwołać bądź poprosić o rezygnację z pogoni. Kiedy instynkt weźmie górę nad psem, nawet najlepiej wyszkolony pies może nas nie posłuchać. Dlatego też nie powinniśmy się złościć na psią naturę, na psie instynkty. Wierzę, że większość z nas wie, że zaprosiła do swojego życia drapieżnika z całym repertuarem pewnych zachowań. Jeśli spacerujemy z psem po polanach, łąkach mamy tę przewagę, że to my pierwsi możemy wypatrzeć zwierzynę, zanim jeszcze zrobi to pies, wtedy należy odwrócić uwagę psa, można wykonać z nim ćwiczenia, które lubi, budować swoją atrakcyjność i pogłębiać więź z psem. Ja spacerując ze swoim psem stosuję odwołanie, kiedy pies tylko do mnie przybiegnie dostaje rzut piłką, patykiem w przeciwną stronę niż zwierzyna, za którą chciał pobiec. Po powrocie dostaje szarpak, który pełni funkcję substytutu łańcucha łowieckiego, a zarazem pomaga psu zrzucić emocje, które już zdążyły się pojawić. Uważam, że sposób nagradzania psa jest bardzo istotny w procesie nauki i wzmacniania psa przy poszczególnych zachowaniach. Powinniśmy być dla psa ciekawsi, bardziej atrakcyjni niż otoczenie. Zarazem pamiętajmy o bardzo ważnej psiej potrzebie, jaką jest eksplorowanie. Instynkt łowiecki jest to zachowanie naturalne dla psów, które odziedziczyły je po swoich drapieżnych przodkach. Jednak stopień nasilenia instynktu łowieckiego jest różny u poszczególnych psów i ich ras.

Poniżej kilka słów i opis łańcucha łowieckiego u poszczególnych typów psów (klasyfikacja według Kim Brophey).

Psy pierwotne oraz psy północy u tych psów łańcuch łowiecki jest w pełni rozbudowany, ponieważ w przeszłości musiały przeważnie radzić sobie same. Przykładowe rasy psów: łajka jakucka, husky, alaskan, malamute, samoyed. Psy tego typu są niezależne, silne, po wykonaniu pracy, jaką przykładowo było ciągnięcie sań, były od nich odpinane i puszczane luzem, wtedy to miały czas na zapolowanie i zdobycie pożywienia, stąd u takiego psa popęd łowiecki jest bardzo silny. Musimy mieć na uwadze, to, że gdy nasz husky zobaczy biegnącą kurę to może bez namysłu za nią pobiec, a my będziemy o kilkadziesiąt złotych biedniejsi.

Charty, w tej grupie psów, możemy mówić o bardzo silnym instynkcie łowieckim, również zachowany jest pełen łańcuch łowiecki. Charty są zdeterminowane w gonieniu ofiary, stąd też rasa ta wykorzystywana jest do polowań. Charty są niezwykle szybkie, często można zobaczyć je na zawodach, gdzie biegną za mechaniczną ofiarą. Ciekawostką jest to, że psy te biegną często w kagańcu i nie jest to związane z agresją, jaką mogą przekierować na drugiego osobnika, jest to związane z tym, że kiedy psem kierują popędy, to liczy się tylko cel, tak więc aby mechaniczna ofiara nieuległa zniszczeniu zakłada się chartom kagańce. Przykładowe rasy to chart afgański, greyhound, whippet.

Psy stróżujące były wykorzystywane do pilnowania i obrony stada przed intruzami. Mamy tutaj wzmocnione ogniwo obserwacji, reszta łańcucha łowieckiego została wygaszona. Przykładowe rasy psów stróżujących to berneński pies pasterski, owczarek kaukaski.

Psy gończe, tutaj łańcuch łowiecki kończy się na pogoni, związane jest to z tym że psy tej rasy miały namierzyć ofiarę, wygonić ją z ukrycia, dzięki temu ofiara była odsłonięta i myśliwy miał szansę ją upolować.

Rasy psów myśliwskich takie jak goldeny, wyżły, retrivery, psy te mocno pracują przy człowieku. Świetnie korzystają z nosa, tropią, obserwują to, co się dzieje w otoczeniu, jeśli w danym miejscu zostanie zabita zwierzyna, to pies ma podbiec, chwycić i przynieść – to było ich główne zadanie.

Teriery mają pełną sekwencję łańcucha łowieckiego. Teriery często nazywane szczurołapami, można było spotkać je na statkach, gdzie ich zadaniem było złapać szczura i zabić. Czy też wykorzystywane w polu do uśmiercania gryzoni.

Psy typu bull, przykłady pitbull, bokser, buldog angielski, amerykański staffordshire terier. Psy te zostały stworzone głównie do walk, między sobą, bądź na inne zwierzęta, względem człowieka miały być łagodne. Mają wzmocnione chwytanie oraz rozszarpywanie.

Psy zaganiające na przykład border collie, owczarek szetlandzki, biały owczarek szwajcarski, cattle dog. Czyli owczarki, ale te, które zaganiały np. niemiecki czy belgijski również tutaj może się znaleźć. Psy zaganiające są bardzo dobrymi obserwatorami, mocno kontrolują otoczenie i błyskawicznie przechodzą do działania. Przeganiają grupę, której przewodzą z miejsca na miejsce.

Psy do towarzystwa przykładowe rasy to: bolończyk, shitszu, maltańczyk, pekińczyk, Cavalier King Charles spaniel, mops. Psy te mają wygaszone instynkty łowieckie, ale za to są mocno społeczne. Stworzone po to, aby umilać człowiekowi czas, spędzać go przy nim.

Psy rasy światowej to mix różnych typów psów. Łańcuch łowiecki zależy od tego, jakiego typu rasy psa mamy. Jeśli pies ma więcej ze stróża, to już możemy się spodziewać, że łańcuch łowiecki jest niepełny.

Chart w mieście bez możliwości biegania w naturalnym środowisku może być psem o obniżonym nastroju co będzie powodować życie w stresie i frustracji, taki pies staje się psem problemowym w oczach opiekuna, ale to genetyka i doświadczenia kształtują osobowość psa.

Musimy zaakceptować pewne cechy, które mogą się pojawić, ponieważ wynikają z rasy naszego psa. Stworzenie odpowiednich warunków i zapewnienie bezpieczeństwa otoczeniu to podstawa w takiej sytuacji. Pies w dzikim terenie musi być zapięty na linkę treningową, dzięki temu może eksplorować. Aranżujmy tak spacery, aby były dla psa ciekawe, zabierajmy zabawki, smakołyki, ale też wykorzystajmy elementy środowiska naturalnego: piasek, woda, liście, patyki, gałązki, by cieszyć się z tego, jakiego mamy psa. Typ psa podpowiada nam jakie zainteresowania może mieć nasz pies a wiedząc co nasz pies lubi, możemy lepiej zacieśnić z nim więź.

Pies goni rowerzystów – czy chce ich upolować?

Jeśli masz psa, który rzuca się na każdego przejeżdżającego obok rowerzystę, pewnie zastanawiasz się, co go do tego skłania. Czy pies chce upolować rowerzystę jak zwierzynę? Czy jest to zabawa, czy agresja? A może pies boi się roweru i broni się przed nim?

Prawdopodobnie głównym powodem takiego zachowania jest silny instynkt łowiecki u psa. Psy są zwierzętami drapieżnymi, które odziedziczyły po swoich przodkach skłonność do ścigania i łapania szybko poruszających się obiektów. Jest to zachowanie naturalne dla psów, zwłaszcza tych, które pochodzą z ras myśliwskich lub pasterskich. Te psy potrzebują dużo ruchu i zajęcia, aby zaspokoić swoją potrzebę polowania i tropienia.

Pies goniący rowerzystów niekoniecznie chce go upolować. Często jest to reakcja obronna wynikająca ze strachu lub niepokoju przed nieznanym bodźcem. Pies może czuć się zagrożony przez zbliżający się rower i próbować go odstraszyć szczekaniem lub atakiem. Taka reakcja może być też wynikiem złych doświadczeń związanych z rowerami lub brakiem socjalizacji.

Aby zapobiegać pogoniom psów za rowerzystami, należy nauczyć psa rezygnacji oraz przywołania. Pies powinien być oswajany już w okresie szczenięcym z takimi bodźcami. Również pamiętajmy o tym, by zaspokoić instynkt łowiecki psa poprzez zabawę, może to być zabawa w szarpanie.